Trybunał Konstytucyjny orzekł w sprawie fikcyjnych faktur

W wyroku z dnia 21.04.2015 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że pociągnięcie do odpowiedzialności karnej za wystawienie fikcyjnej faktury osoby, wobec której zastosowano obowiązek zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa VAT), nie stanowi naruszenia zakazu podwójnego karania (sygn. akt P 40/13).

Przedmiotowy wyrok zapadł po rozpoznaniu pytania prawnego, które zostało skierowane do Trybunału Konstytucyjnego przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej i które dotyczyło dopuszczalności pociągnięcia do odpowiedzialności za przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe na podstawie art. 62 § 2 k.k.s. osoby fizycznej, wobec której za ten sam czyn, tj. wystawienie nierzetelnej (fikcyjnej) faktury zastosowano obowiązek zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.

Trybunał zbadał zgodność art. 62 § 2 k.k.s. z art. 2 Konstytucji, w szczególności z zasadą ne bis in idem, wyrażającą zakaz podwójnego (wielokrotnego) stosowania środka represyjnego wobec tej samej osoby fizycznej za popełnienie tego samego czynu zabronionego. Trybunał uznał, że art. 108 ust. 1 ustawy o VAT nie może być kwalifikowany jako przepis wprowadzający odpowiedzialność karną w rozumieniu art. 42 ust. 1 Konstytucji. Nie można zatem przypisać unormowaniu z art. 108 ust. 1 tejże ustawy charakteru sankcji (kary) podatkowej dublującej sankcję o charakterze karnym, przewidzianą w art. 62 § 2 k.k.s. Regulacja z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT ma przede wszystkim charakter prewencyjny. Uchyliło to konieczność badania kumulacji obowiązku wynikającego z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT oraz sankcji karnej wynikającej z art. 62 § 2 k.k.s. co do zgodności z zasadą proporcjonalności.

Natomiast badając kwestię zgodności art. 62 § 2 k.k.s. z art. 42 ust. 1 Konstytucji Trybunał orzekł, że przepis ten w zakresie, w jakim dopuszcza odpowiedzialność za przestępstwo skarbowe, polegające na wystawieniu fikcyjnej faktury, tej samej osoby fizycznej, która uprzednio, na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, została zobowiązana do zapłaty podatku w kwocie wykazanej na tej fakturze, nie jest niezgodny z Konstytucją.