W dniu 27.03.2014 r. przed Sądem Najwyższym w sprawie III CZP 133/12 zapadła uchwała, w której rozstrzygnięto, w jaki sposób powinien postępować sąd w przypadku zwrotu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych (opłaty sądowej od sprzeciwu od wyroku zaocznego), który został wniesiony przez adwokata lub radcę prawnego, a który został zwrócony z powodu niedołączenia oświadczenia strony o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.
W uchwale Sąd Najwyższy orzekł, że w przypadku, gdy wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych (opłaty od sprzeciwu od wyroku zaocznego) złożony przez radcę prawnego lub adwokata został zwrócony z tej przyczyny, że do wniosku nie zostało dołączone oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów, przewodniczący powinien wezwać stronę do opłacenia sprzeciwu od wyroku zaocznego.
Uchwała zapadła na tle następującego stanu faktycznego. W dniu 06.02.2013 r. pozwany wniósł sprzeciw od wyroku zaocznego. Pełnomocnik pozwanego zarządzeniem doręczonym w dniu 14.03.2013 r. został wezwany do uiszczenia opłaty sądowej od sprzeciwu. Następnie pełnomocnik pozwanego złożył wniosek o zwolnienie pozwanego od tej opłaty, jednak wniosek ten został przez przewodniczącego zwrócony z uwagi na niedołączenie oświadczenia pozwanego obejmującego szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Postanowieniem z dnia 15.05.2013 r. Sąd Rejonowy w G. odrzucił sprzeciw wskazując, że niezaskarżalny zwrot wniosku o zwolnienie od kosztów oznacza unicestwienie skutków procesowych związanych z jego wniesieniem, a to zaś oznacza, że wniosek pozwanego o zwolnienie od opłaty nie wywarł skutku prawnego i nie zniweczył biegu terminu do jej uiszczenia, który upłynął bezskutecznie z dniem 21.03.2013 r..
Sąd Najwyższy opowiedział się za tym, aby zwrot wniosku o zwolnienie od kosztów nie wywoływał dodatkowego skutku w postaci odrzucenia sprzeciwu od wyroku zaocznego z powodu jego nieopłacenia. Sąd Najwyższy opowiedział się za tym, aby w przypadku zwrotu wniosku o zwolnienie od kosztów przewodniczący zastosował art. 130 § 1 k.p.c. i wezwał stronę, której wniosek został zwrócony do opłacenia sprzeciwu. Dopiero w przypadku braku uiszczenia opłaty w odpowiedzi na to wezwanie, sprzeciw od wyroku zaocznego powinien zostać odrzucony.
Teza uchwały opublikowana na stronie internetowej Sądu Najwyższego jest następująca: „W razie zwrotu na podstawie art. 102 ust. 4 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.) wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, zgłoszonego po wezwaniu do uiszczenia opłaty od sprzeciwu od wyroku zaocznego, przewodniczący wzywa ponownie do opłacenia sprzeciwu na podstawie art. 130 § 1 k.p.c.”.
Zgodnie z art. 102 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wniosek o zwolnienie od kosztów strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego złożony bez dołączenia oświadczenia obejmującego szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów przewodniczący zwraca bez wezwania o uzupełnienie braków formalnych wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.
Z kolei zgodnie z art. 130 § 1 k.p.c., jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym.